Tłumaczenia wierne czy piękne?
Francuski pisarz epoki oświecenia Voltaire, znany jest z takiej oto sentencji: „Tłumaczenia są jak kobiety – albo piękne, albo wierne.” Pomijając nieco szowinistyczny wydźwięk tego twierdzenia, warto odnieść je do tłumaczeń literackich oraz tłumaczeń technicznych. Czym różnią się tłumaczenia budowlane od przekładu powieści lub wiersza?
Osoba tłumacza
Oczywiście podstawową kwestią jest to, kto zajmuje się przekładem tekstu. Tłumacz – amator z pewnością może wykonać tłumaczenia budowlane na swój użytek. Jednak nikt rozsądny nie powierzy mu dokumentów, które będą podstawą do realizacji inwestycji budowlanych. Natomiast jeśli amator podejmie się przekładów tekstów literackich, z pewnością nie spowoduje katastrofy budowlanej. Jednakże tekst źródłowy może zyskać zupełnie nowy, niezamierzony przez autora wydźwięk, co mija się zupełnie z celem tłumaczenia.
Zawodowy tłumacz, który ukończył studia wyższe filologiczne ze specjalizacją z translatoryki wzbudzi większe zaufanie zleceniodawców. Jednak i tutaj sprawa nie jest tak prosta, bowiem sama znajomość języka oraz dobry warsztat nie gwarantują jeszcze dobrego wykonania zlecenia na tłumaczenie specjalistyczne.
Idealną osobą, która sprawnie wykona tłumaczenia techniczne wydaje się być jedynie tłumacz, który nie tylko posiada wykształcenie filologiczne, ale także tematyczne. Tłumaczenia raportów giełdowych z pewnością ułatwi ukończenie studiów ekonomicznych. Z kolei przekłady budowlane sprawniej wykona absolwent materiałoznawstwa czy inżynierii budownictwa. Trudno jednak oczekiwać, że do każdej tematyki znajdzie się odpowiednio wykształcona osoba, zarówno w kwestiach technicznych, jak i translatorskich.
Brak wykształcenia stricte tematycznego można zrekompensować jednak doświadczeniem tłumacza. Osoba, która posiada nienaganny warsztat oraz doświadczenie w pracy z tekstami specjalistycznymi, poradzi sobie łatwiej ze słownictwem branżowym, niż tłumacz tekstów literackich. W najbardziej skomplikowanych przypadkach tłumacz może zwrócić się z prośbą o konsultacje do osoby, która jest specjalistą w danej dziedzinie.
Rodzaj tłumaczonego tekstu
Kolejną istotną kwestią, zaraz po tym kto wykonuje tłumaczenie, jest to, jakich tekstów dotyczy zlecenie. Lekkie pióro i własny styl pisarski schodzą na zdecydowanie dalszy plan, jeśli trzeba wykonać tłumaczenie raportów spółki. Nie ma tutaj miejsca na interpretacje, konieczne jest ścisłe trzymanie się dokumentu źródłowego.
Mimo to, w dobrym tonie jest tłumaczenie z korektą. Nie zawsze bowiem teksty źródłowe są pozbawione błędów merytorycznych lub zwyczajnych literówek. Ciekawym przykładem jest tłumaczenie instrukcji obsługi, które z założenia powinno być wiernym odwzorowaniem treści źródłowej. Problem pojawia się wtedy, gdy instrukcja jest tłumaczona nieudolnie na przykład z języka z chińskiego na angielski. W takim przypadku tłumacz z języka angielskiego na polski musi dokonać odpowiedniej korekty. Dosłowne tłumaczenie z angielskiego będzie bowiem pełne błędów.
Zupełnie inaczej wygląda przekład tekstów literackich. Nikołaj Gogol, rosyjski pisarz, poeta, dramaturg i publicysta pochodzenia ukraińskiego twierdził, że „Tłumaczenie powinno przypominać szybę, całkowicie przezroczystą, tak aby czytelnik nie zauważał jej istnienia.” Dobry tłumacz musi brać w takim przypadku pod uwagę możliwe inne rozumienie danych kwestii przez grupę docelową. Może to być spowodowane przez różne uwarunkowania geopolityczne i kulturowe. Jednak to zadaniem tłumacza jest zadbać o prawidłowy odbiór treści. Lokalizacja tekstu wymaga kreatywności, zupełnie odwrotnie niż w tłumaczeniach technicznych i specjalistycznych.